اگر اختلال روانشناختی وارد زندگی زناشویی شود
نمونۀ بالینی: سوءظن و ناتوانی در مدیریت هیجان
وقتی سخن از اختلال روانشناختی یا کمی دقیق تر، اختلال روانپزشکی به میان می آید، علی القاعده نگاه به سمت تشخیص گذاری و برچسب بیماری روانی می چرخد. گرچه شخصا علاقه ای به این کار نداشته و ندارم، اما بالاخره باید براساس اصول APA گام برداشت. برای پرداختن به این موضوع لازم است که همراه با مثالی مشخص و علمی پیش رفت، تا بتوان در چارچوبی علمی به موضوع پرداخت. به همین دلیل، اختلال پارانویا (سوءظن یا بدبینی) و همچنین ضعف و ناتوانی در مدیریت هیجان به عنوان نمونه انتخاب شده است.
وقتی شخصی از نظر بالینی دچار اختلال پارانویا شود، اساسا نگاهش نسبت به دنیا و هر آنچه غیر از خودش، بدبینانه و سیاه و سفید می شود. گرچه پارانویا در دو طیف اسکیزوفرنی و اختلال شخصیت به صورت مجزا تعریف می شود، اما اینجا ملاک ما طیف اختلالات شخصیتی است. یعنی فرد مذکور الگوی شخصیتی بدبینی و سوءظن دارد.
چنین فردی در روابط اجتماعی اش شدیدا دچار آسیب و تنش های مخرب شده و عملا روابطش به حدی آشفته می شود که به مرور زمان دچار نوعی انزوا خواهد شد. از طرفی، در حالت بهنجار، ضعف در مدیریت هیجانات می تواند آسیب های قابل توجهی به روابط و ابعاد زندگی ما وارد کند. حال اگر این ناتوانی با یک اختلال روانی همراه شود، طبیعتا تبدیل به یکی از شدید ترین و مخرب ترین الگو های ممکنه خواهد شد.
فردی که دچار پارانویا است، غالبا به همه چیز مظنون و شکاک است؛ به نسبت خیلی بیشتر از افراد بهنجار دچار هیجانات مخرب و افکار خطرناک می شود. حال اگر چنین فردی که به صورت مداوم دچار نوسان در ساختار فکری و هیجانی می شود به اختلال پارانویا نیز مبتلا باشد، عملا تبدیل به یک فرد خطرناک خواهد شد که هر لحظه ممکن است نسبت به شریک زندگی خود، اقدام به وارد کردن آسیب جسمی کند.
حال اگر با چنین فردی وارد زندگی شدیم، در گام اول بعد از آگاهی از موضوع، باید از ایجاد ابهام و شک در ذهن شریک و همچنین از لجبازی های کودکانه با او، پرهیز کنیم. در گام دوم، مراجعه به یک روانکاو می تواند نقطۀ شروع خوبی باشد. تا به مرور زمان شریک زندگی ما به آگاهی نسبی اولیه دست یافته و در مسیر درمان قرار گیرد. آنچه حائز اهمیت است، پیشگیری است؛ یا پیشگیری از ازدواج با چنین فردی، یا در صورت وقوع، پیشگیری از حوادث ناگواری که جبران ناپذیر است.
به قلم مصطفی یونسی سینکی
روان تحلیلگر وجودی
